KIKE AMONARRIZ (elkarrizketa)

Elkarrizketatua: Kike Amonarriz
Elkarrizketatzaileak: Markox Gaztañaga, Miren Amaia Osoro eta Aiora Aburuza
Lan boluntarioko elkartea: "Garabide" "Txolarte"

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Enrike Amonarriz Gorria “Kike” be-zala ezagutzen duguna, Tolosan Jaio zen. Euskal Filologian lizentziatutako sozio-linguista, umorista, eta tele-bista aurkezlea da. Lan hauek gutxi ez ,eta jarduera soziokultural ezber-dinetako partaide aktiboa da. Arlo hauetan eskarmentu handiko pertso-nai honekin elkarrizketa bat izateko aukera izan dugu.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ze ekimenetan hartu duzu parte? zein izan duzu nabarmenena?

Niretzako, bizitzan markatu zidan lan boluntarioa Txolarten izan zen (lehena). 14 urterekin hasi ginen monitore bezala bertan, Down Sindromea zutenekin eta gainera Txolarte orduantxe sortu zen Tolosan, non sortzeko laguntza eskatu ziguten.

14,-15 urte betetzera nindoan orduan eta gaur egun galdetzen diot neure buruarekin 14 urterekin bertan ibili ote nintzen. Eta bai; hamalau urterekin bertan hasi nintzen nire lehenengo lan soziokultural moduan.

Niretzako lehen lan hau, bizitza aldatu zidan kontu bat izan zen; beste mundu bat ezagutzen duzu, erlazio mundu berri bat, zure denbora librearen balio soziala, etabar. Gu orduan, kristau eskolan genbiltzan, Eskolapiotean (Tolosako Ikastetxeetako bat), kristau hezkuntza baten barruan, non horren barruan bazegoen zerbitzuen balioak, besteak laguntzearen balioa, eta elkar laguntzearen edo auzolanaren balioa ere.

Eta niretzat hura izan zen ba (pentsatzen du bere artean)… zera esan daiteke; bizitza aldatu zidala. Luze joko luke azaltzea, baina bizitza aldatu zidan kontu eta ikuspegi bat izan zen.

Gero, han geundela, eta ikasten ari ginela, euskararen kontuarekin egin genuen topo. “Birdeskubritu” genuen euskaldunak ginela izan ere garai artan, gazteleraz bizi ginen eta orduan, euskararen aldeko urte oso indartsuak izan ziren; gau eskolak sortzen ari ziren, ikastola indartzen ari zen, euskararen aldeko mugimendua sortzen ari zen, euskal taldeak lehenengoetako bat Tolosan sortu genuen gainera. Beraz, nire bizitzan beste adar bat beti izan da euskararen inguruko elkarlana, militantzia, … nahi duzuen moduan deitu.

Euskara elkartearen sorreran izan nintzen, hasiera-hasieratik; adoskundeetan ibili nintzen. Eta bueno, nire bizitzaren parte bat da hori, eta oraindik ere jarraitzen dut bertan, izan ere, iruditzen zait horrek ikaragarri baldintzatu eta lagundu duela euskararen gaur egungo egoera; uste dut ez nintzatekeela egongo nagoen lekuan, baldin eta momentu hartan urrats haiek eman ez banitu.

Ikusi dituzun, zuk aukera izan duzu bai euskararen inguruan bai eta Down Sindromea duten pertsonekin lan egiteko , … Ikusteko aukera izan duzu ea garai batean auzolanaren aldetik parte-hartze handiagoa zegoen ala ez, edo gaur egun ere parte-hartze bera ikusten duzu?

Badago joera bat non esaten den: “Bai, gure garaian…”. Hori esaten duenak, esaten duen gauza bakarra da zaharra dela; hori hala da - datu biografikoak, ez du bestelako baliorik -.

Nik uste dut, gizartea ikaragarri aldatu dela, eta beraz, lan estilo hau ere ikaragarri aldatu da. Baina pertsonen jarrera ez dela hainbeste aldatu iruditzen zait; egin kontu, garai hartan, euskararen inguruko “profesionalizazio” maila “zero” zela. Ira kasle batzuk soilik zeuden eta beste guz tiak klaseak emanda ere “xeoxe” jasotzen zen baina gutxi. Beraz, hor badago onerako izan den gauza bat: gauza asko profesionalizatu egin dira eta normalizatu dira neurri handi batean: irakasleak daude, lanpostuak daude, kazetariek lan egiten dute eta kobratzen dute, etabar. 

Beraz, horrelako estruktura bat antolatzen denean, borondatezko lana ere aldatu egiten da. Gauza bera gertatu da Txolarteren inguruan; garai hartan inork ez zuen xentimorik kobratzen (are gehiago, ordaindu egiten zenuen), eta gero, gauza horiek ere aldatzen joan dira, hau da, beste era bat hartzen joan dira. Baina oraindik ere badago boluntariotza lan bat, egiten dena eta egin daitekeena aspektu horietan.

Laburbilduz, esan dezaket, aldatu egin dela; jende asko joaten da kooproiektuak egitera, eta garai hartan ez zen inor joaten! Zergatik? Ez zegoelako modurik. Gaur egun agian hemen gutxiago egiten da eta hemendik kanpo gehiago egiten da; baina hemen egiten dena aldatu egin da.

Egia da bestalde, orain dela hogeita hamar urte baino gizarte indibidualistago batean gaudela. Baina ezin dugu ahaztu esate baterako, Twitter euskaldundu bada, jende pila batek orduak sartu dituelako da; Wikipedia euskaraz baldin badago beste hizkuntza batzuetan baino gehiago, jendeak sekulako ordu pila sartu dituelako da. Orduan, nik uste dut, aldatu egin dela. Ni ez nintzateke “atrebituko” esatera orduan gehiago ote zen gaur egun baino, ez baita hori ere; baina egia da, batzuk-batzuk ikaragarri idealizatzen dituztela orduko urteak.

Gu euskara elkartean mugitzen ginenak gutxi ginen, handik hogei urtetara mugitzen ginenak gutxi ziren, eta gaur egun mugitzen garenak ere gutxi gara. Eta bai; Txolarte sortu zenean hasieran kristoren jende pila elkartu ginen, baina handik urte batzu-etara mugitzen zena jende multzotxo bat izan zen soilik.

Nik ez dut kontrolatzen, esate baterako, kirol mailan jendeak zenbat ordu sartzen dituen maila boluntarioan; baina jende asko dago ordu asko sartzen dituena batere kobratu gabe. Eta orduan, alde horretatik…

Beharbada, beste behar batzuk daudela gaur egun edo beste lan egiteko forma bat baina jarrera aldetik eta antzerako samar ezta?

Hori da; nik uste dut azkenean jarrera horiek direla garrantzitsuak. Gainera, jarrera horien arabera ondorioak egoten dira; horregatik, ez naiz “atrebitzen” gauza horietan sartzen.

Batzuk esaten dute, “He! Lehen gehiago!”; ez. Agian gaur gehiago. Beti daude langile bolun tarioak.

Beste galdera bati eutsiz… nola sartu zinen ekimen honetan eta zergatik sartu zara ekimen honetan? Zein behar izan duzu bertan sartzeko?

Lehen esan dizuedana: Txolartekoan giro ona zegoen eta batek komentatu zidan monitoreak behar zituztela horrelako istorio baterako. Hori horrela, bertara apuntatu nintzen. Hamalau urterekin gainera, iruditzen zaizu mundua jatera zoazela, eta zure burua gai ikusten duzu. Gaur egun ordea, hamalau urteko alaba ikusten dut eta galdetzen diot nire buruari: “eta hau? Nola bidaliko nuke nik hau horre-lako istorio batera?”. Ba gu horrela joan gi-nen!.

Ni, euskarazko klaseak ematen hamazazpi urterekin hasi nintzen! Jendea behar zen eta eman egin genituen! Nik uste dut giro bat ba-dagoela; zure jarrera pertsonala dago lehenik eta behin eta gero, aukerak sortzea da garran-tzitsua, hori beste alderdi bat dela uste dut.

Batzuetan esaten da; “jendeak ez du parte har-tzen!”. Kontuz: badago lan bat aurretik, auke-rak sortu behar dira. Planifikatu egin behar da; izan ere jendeak nonbait eta zerbaitetan parte hartu behar du. Nik uste dut ezberdina dela aktibitatearen planifikazioa eta aktibitatetan parte hartzea; bi maila daude. Orduan, egitura bat baldin badago, norbait/zerbait/eskaintzak bideratzen dituena eta ondo bideratzen dituena, parte-hartzea gerta daitekeela uste dut – honetaz gero gehiago hitz egingo dugu – baino jarrerak beti hor daudela kontuan izanda.

Zer moduz moldatzen zara ekimen hauetan? Noizbait etsipenik sentitu al duzu? Eta beldurrik?

Nik uste dut horrelako ekimenetan zaila izaten dela antolaketa eta iraupena, alegia; boluntarioez eratutako talde batean, helburuak oso argi  izan behar dira, bai eta funtzioak ere. Azken batean, zu leku batera zoaz gauzak egiteko.

Gauzak zehaztuta ezta?

Bai hori da. Horrez gain, lanak nola bana-tzen diren, parte-hartzea nola bideratzen den, … eta nik uste dut, hor daudela klabeak. Esate baterako, euskara taldean ibili naizenean, Txolarten genbiltzanean, eta orain Ikastolako juntan nabilenean, jendea prest dago, baina ez daki oso ondo zer eta non egin. Beraz, nik uste dut, taldeen antolaketa on hori dela inportantea.

Hemen (Tolosan) oso esperientzi polita dago Ikastolaren egunaren antolaketan. Orain dela hamar bat urte (nik uste), bazkaltzera elkartzen ginen familia ezberdinak, non berrehunera ez ginen iristen. Nik nire artean galdetzen nion nire buruari “nola liteke 1000 familia zeuden ikastola batean 200 lagun soilik elkartzea ume eta guzti?” Hori horrela, taldetxo bat hasi zen pentsatzen, non gaur egun ikasturte batek antolatzen duen bazkaria eta beste ikasturte batek antolatzen duen eguna. Beraz, lana banatzen hasten zara sistema oso polit batekin; izan ere, urtero bi ikasturte daude antolatzen eta urteren batean ikastolako guraso guztiak pasatzen dira hortik, edo gutxienez maila guztiak. Modu honetan, maila bakoitzak hasi behar du inplikatzen,  non sortzen dituzun sareak edo dinamikak. Hori gutxi ez eta, ekimena oso ondo antola-tuta dago; hau dago horrela, hemen” behar da hainbeste jende, … beraz, jendeak badaki zer egin. Hau horrela, jendeak ekarpenak egiteko eta parte-hartzeko bideak ere daude.

Laburbilduz, uste dut hori dela klabeetako bat, hau da; funtzioen banaketa on bat, norberak sentitu dezala bere burua baliagarri zerbaitetan eta ikus dezala nahiko garbi zer egin behar duen. Kontzeptu hau garrantzitsua da jendea aktibatzeko edozein momentuan. Bilera batera joan eta jendeak galdetzen badu “bueno, zer egingo dugu?”, Nik uste dut hor behar dela zerbait, horrelako dinamikak eskatzen baitu zerbait.

Praktikara eramateko zerbait ezta?

Bai, eta horrela jendea animatu egiten da. Agian jendea hor egoteko, egunero bi orduko bilera pentsatzeko edo abarretarako agian. Gero badago, bileratarako behar duzun jendea, badago ekintzetarako behar duzun jendea eta badago beste jende bat esaten duena “niri bileretara ez bidali, niri esan zer egin behar dudan eta kito”. Beraz, bakoitzari berea.

Beste kontu bat oso garrantzitsua eta inportantea izaten dena horrelako lanetan, beti izaten baitira honekin gatazkak kontu honekin, boluntarioen eginkizuna. Erabat boluntarioez osatutako egituretan beti iristen da momentu bat non norbait liberatu behar duzun hori dinamizatzeko eta aurrera eramateko. Baina berehalaxe hasten da ordainduz liberatutakoen eta lan boluntarioen arteko gatazkatxo hori. Ni egon naizen egitura guztietan egon da horrelako zer edo zer. Beti momenturen batean beharra sentitzen da eta egitura bat sortzen denean badago jendearen joera bat non “hori hor dago eta horrek hori egin behar du” egiten duena; Uste dut horren antolaketa egoki batek ere garrantzi handia duela.

Orain hasi garen Garabide elkartean – nazioarteko hizkuntzen inguruko kooperazio elkarte batean non oraintxe jarri den berriro ere liberatua (bertsolari elkartetik datorrena da) – horregatik hitz egiten egon ginen; oso ondo bereizi behar dira zer den liberatu koordinatzailea baina gero, parte hartzen duten boluntarioek ere oso argi eduki behar dutela zein den beren funtzioa – bestela “dejazio” arrisku bat dago - .

Beraz, profesionalizatzen bada, zure oinarri militantea galtzen duzu, non ez dagoen oinarririk. Bestalde, egon daitezke mesfidan-tzak eta horrelako kontuak ere.

Eta horri helduta adibidez, beldurrik edo sentitu duzu horrelako ekimenetan? Edo beti egon zara seguru?

Ez, beldurra baino gehiago da kezka. Momentu batean bai kezkak sortzen zaizkizula; nola egingo duzu, asmatzen ari ote gara edo ez, ikusten baduzu gauzak okertzen direla ea nola aktibatu gauzak… Baina batzuetan asmatzen da eta bestetan ez, hori horrela da.

Eta erabakiren bat hartzerako orduan, batzuetan esaten diozu zure buruari, non sartu gara? Eta non sartu behar dugu? Baina, hori da bizitza! Hori gabe ez dago… Hori gabe …

Akatsetatik ikasten dela eta…

Bai, eta arriskurik gabeko lorpenik ez dago ez? Beraz, uste dut hori nork berak berea egin beharreko gauza bat dela. Baina hori bizitzan, dena da; maila boluntarioan, profesionalean, bikotean, familian eta edozein lekutan.

Laguntzarik edo lortu izan duzu ekimen hauetan lan egiterako garaian?

Galdera ikusi dudanean galdetu diot nire buruari: Nik laguntzarik? Ez. Ni lankide izan naiz eta besteen lankidetza sentitu dut; azken batean, filosofia hori da. Gu lankideak gara proiektu batean eta bakoitzak era-maten du berea.

Eta KMKetako kontuan esate baterako. Au-rreko pare bat bileretan komentatu dugu hori: zer da zaila horrelako lekuetan?

Talde batean ibiltzen zara helburu batekin, demagun ekintza bat antolatzea dela zure helburua. Baina horrelako talde batera sartzean, guk ez dugu oso ondo elkar ezagutzen! Bakoitza bere ideiarekin dator, bere hiztegiarekin, bere egiteko moduekin, … Eta hori guztia ulertzea oso zaila da; izan ere, zuk (norberak) jakin behar duzu nondik zatozen, zer egin nahi duzun, nola ulertzen duzun zuk hori, zure lan egiteko modua zein den, zeni ematen diozun garrantzia, zer iruditzen zaizun inportantea eta zer ez,.. Orduan, gauza horiek adostea da zaila; gutxienez ezagutu eta gero adostea da beharrezkoa. Hor daudela zailtasunak uste dut eta lankidetza, hori da azken batean, aberasgarriena hori da.

Eta lehengoari helduz, zein oztopo izan dituzu ekimen horietan aurre egiteko? Oztopo nabarmenenak adibidez…

Oztopo bat beti da ekonomikoa; gauzak egin nahi dituzu baina ez dago dirurik. Eta dirua dagoenean ez dago denborarik. Beraz, denbora, ekonomia eta gero, nik uste dut, konfiantza giroa sortzean dagoela gakoa.

Lehen esan duzunarekin lotuta ezta?

Bai. Gainera, oso jende diferentea dago non prest egoten den buru-belarri lan batean batera lan egiteko. Hori ondo kudeatzea da garrantzitsua. Iruditzen zait alderdi horiek direla garrantzitsuak edo gakoak.

Gainera, horrelako egituretan beti sortzen dira tentsioak; beti. Beti pentsatzen du jendeak berak egindako lana ez dela baloratu behar-adina; beti. Jendeak beti pentsatzen du berak esan duen hori, edo ez dela ondo ulertu, edo ez zaiola eman, eman behar zitzaion garrantzia. Gainera, berak esan duena gero erabaki dena baino hobea zela pentsatzen du; hori beti (irribarretsu dio).

Horrez gaiz, beti pentsatzen dugu “orain ere ari dira betikoak betikoarekin”. Badira gauza batzuk beti gertatzen direnak; orduan, gauza horiek dira pixka bat begiratu behar direnak.

Ez dakit, baina, bigarren aldia duzu Tolosako KMKetan parte hartzen duzula?

Hirugarrena!

Hirugarrena?

Bai, zeren eta lehenengo lehenengoa, 80an izan zen. Garai honetan, komunikazio taldean nengoen; galtza motzetan, bizarrarekin… eta ez diot inori begiratzen (adarra jotzen digu kazetarioi). Orduan zer edo zer bat, ez asko, baina ibilitakoa naiz, bai! Argazkiren bat edo egongo da hortik oraindik, “aurkeztezin” horietakoa. Gero, 98an, buru-belarri ibili nintzen. Eta orain ere parte hartzen, baina beste maila batean.

Koordinazioa etab. hasi zenean – orduan gainera, “dinosaurio” batzuk ere ibili gi-nen – batzuk oso garbi esan genuen: aurtengo kilometroen arduradunek, postu guztietan egon behar dut hurrengo generazioak. Guk hortxe egon behar dugu, baina ez ardura postuetan; hor egongo gara behar den guztirako, baina errelebo bat transmititu behar da, bai eta bizipen hori ere – zeren eta hori bizi egin behar da: zer den antolaketa bat, aukerak eman parte hartzeko,… - Gero zuk egin beharreko ekarpenak egingo dituzu baina beste modu batera. Berritu egin behar da egitura hori; uste dut hori oso inportantea dela.

Eta aurreko KMKetan nola erantzun zuen herriak, parte hartzerako garaian adibidez?

Nik uste dut, ikaragarri ondo erantzun zuela herriak. Nik daukadan oroitzapena jende asko mugitu zela, ondo mugitu zela, ilusioz mugitu zela, … da behintzat. 80ekoa izan zen aurrena eta ez dut horren gogoan; Baina 98koa bai dut gogoan. Gogo handia egon zen, “kasuen la letxe! egin behar dugu hemen zer edo zer berritzailea, arriskatu egin behar dugu” esateraino.

Gainera, hiru eskolen partetik edo izan zen ezta? Hau da, hiru eskola edo sortu ziren; eta behar bada, orduan, parte-hartzea ere handia zen…

Bazegoen bai, bazegoen parte-hartzea. Gainera ilusio handia zegoen. Ez zen “hau egin behar da, eta egingo dugu!” esaten; Ez, ez, ez! “Hau egin behar dugu, me kasuen la letxe! Eta goazen egitera baina zer edo zer…”.

Oraingo honetan ere ari naiz sumatzen hori; badagoela ilusio hori hain zuzen ere. Oso polita izan zela gogoratzen dut aurkezpen egunean – eta aurkezpen ekitaldia nahiko berritzailea izan zen – Joxean Luisek, lehen-dakariak, esan zuenean, “gu lana egitera goaz baina gure helburua lana alai eta pozik egitea da”; hori lortu behar dugu. Uste dut hori ari dela betetzen, transmisio hori badagoela eta hori inportantea da; izan ere, horrek beste energia bat sortzen du. Arropak saltzen ari da jendea eta gustura ari da, eta gustura ari bazara, gehiago saltzen duzu: hori horrela da!

Baliteke horrek gero etorkizunean ge-hiago bultzatzea parte hartzera, ezta?

Bai. Inguruko jendea esaten du “me kauen la letxe,! Baina horiek lanean ari dira eta ondo

ari dira pasatzen! Ba, behar bada apuntatu egingo naiz!” Zu leku batean baldin badaude, non jendea horrela (kopetilun) dagoen; nola apuntatuko zara bertara? Horrelako tokietan, zenbait eta lehenago alde egin, hobe!

Parte hartzaile horiei begira, zein adinetako kideak ikusten dituzu? Adin ezberdinetakoak ikusten dituzu ala ez?

Bai, bueno, beti dago pentsaera hori. Beharbada beti sortzen den kontu bat da “eske gazteek ez dute parte hartzen”. Ea; Gazteek ez dute parte hartzen, zaharrak dauden lekuetan; normala! Baina hori beti horrela izan da! Gazteak gazteekin gehiago ibiltzen dira, helduak helduekin eta zaharrak zaharrekin. Nik uste dut, hala ere, harremanetan harreman intergenerazional horiek ondo ari direla gauzatzen.

Baina, gutxi ematen dira ezta?

Aurten ikasle batzordea sustatu da, eta uste dut hori izan dela asmatu dutenetako bat. Normala den bezala, horrelako egitura batean zeinek hartzen du parte, hau da kilometroetan? Gurasoek. Eta gura-soak zer dira? 30-45 urte bitarteko jendea, gehientsuena behintzat hori da, normalena alegia. Aurten, ikasle ohiak eta oraingo ikasleak aktibatzeko gogo eta planifikazio bat egon da, non uste dudan hori ona dela.

Segun zein ekintza den, era bateko jendea edo bestekoa egongo da. Esate baterako; Tolosa kantarin eta Mintza lagune-tan, zer jende dabil? 60 urtetik gorakoak. Hor giro hori sortu da, eta orain 60 urtetatik gorako jende jubilatua dabil. Baina beste aktibitate batzuetan aldiz jende gaztea ikusiko duzu. Nik uste dut normala dela norberak ere bere gustuko lekuak aurkitzea. Hala ere, egia da, orain Lokarrin eta Bizikidetzaren inguruan ari garela taldetxo bat antolatzen – bueno, antola-tuta dugu jada – eta jende heldua ari garela antolatzen ikusten dut. Baina hori problematika bat denik ez uste. Gai bakoitzak baditu bere konnotazioak, adibidez, talde feministetan emakumeak ibiliko dira, edo kirolaren inguruan monitoreak helduagoak izango dira,…

Beharbada, “konpartimentalizatuegia” dagoela gizartea pentsa daiteke, hau da, “zu zer zara? Mutil – gazte – … beraz zu hemen!”.

Herri txikietan agian, maila intergenerazi-onal hori – lehen behintzat – gehiago zegoen, eta orain ere behar bada ere bai. Baina horrelako herri batean (Tolosan), gaztea gaztearekin, heldua helduarekin… elkartzen da. Hala ere ez dut uste hori ona denik, nahastu beharra dago.

Horrelako parte-hartzeetan zein onura ekarri dizkizu? Onura pertsonalak adibidez?

Nik uste dut onura handiak ekartzen dituela. Nire kasuan behintzat, Txolartetik hasita eta euskararen aldeko taldeetatik hasita, iritsi naizela iritsi naizen lekura uste dut. Bestela, kutxazain moduan, edo irakasle… egongo nintzen; ez dakit. Hala ere, badago balioen kontu baten beharra.

Badago oinarrizko galdera bat: zertarako bizi gara? Hori bezain oinarrizkoa den galdera hain zuzen ere. Azken baterako zertarako bizi zara? Zure helburu bakarra aberastea bada, kontu hauek guztiak soberan dauzkazu; baina zure helburua gustura bizitzea bada, jendearekin pozik bizitzea, zuk zure burua pertsonai bezala sentitzea zerbaitetarako balio duzula, hau da, gizartearen parte zarela pentsatzea bada...

Uste dut bizitzari zentzua emateko moduak direla non alde horretatik sinesten duzun baloreei irudikapen bat emateko beharrean, zure baloreak gauzatzeko bide baten beharra alegia. Bide bat da, poztasun eta satisfazio pertsonala lantzeko alderdia – nik uste dut horrelako lanek oztopoak oztopo, letxe-txarrak txetxe-txar, normalean gero oso gauza onak uzten dutela (ez baldin badago horrelako konflikto ikaragarririk) – eta bestea, zein balio hartzen duten, hau da, harreman berriak egiteko balio dute, pertsona bezala garatzeko balio dute, talde-lana zer den jakiteko balio dute, oztopoei aurre egiteko balio dute, beldurrak kentzeko balio dute, ilusioak egiteko balio dute,… azken batean – eta hau nire ustez da – gusturago bizitzeko eta gero pertsona gisa ere hobeak izateko balio dute, bai eta pertsona alaiagoak izateko ere; horretarako balio du, bizitza azkenean hori baita.

Esan daiteke beraz, onura asko ekarri dizkizula, ez?

Nik eske… ez dut ulertzen bizitza bat hori gabe. Ez nuke jakingo nola egin….

Azkenean zure bizitza familiarra daukazu, zure bizitza profesionala, zure bizitza soziala daukazu… eta komunitate bateko parte zaren neurrian, zure denboraren zati bat ere komunitateari ere eskaini behar diozula uste dut ez? Eta uste dut komunitateak azkenean bueltatzen duela hori, hau da, emandako hori; Modu honetan, zu ere sentitzen zara zerbait. Nik uste dut hori dela azkenean guztia-ren funtsa.

Azkenik badago jende bat inon ezertan, sekula-santan parte hartu ez duena; eta jende horregatik zer esatea nahi duzue ba… “ufff!” Horiekin ezta San Fermin-etara ere! Ez, zeren eta sumatu egiten duzu ez dela jende bat “naturala”

Etorkizunari begira, orain krisi garaian honetan gaudela ikusita, uste duzu krisi garai honek eragina izango duela parte hartzeko garaian edo elkarlanari begira jendea indibidualismo horretan sartuko dela ala ez…

Nik uste dut, azken batean krisia laguntza beharra dela, neurri batean. Alegia, krisirik ez dagoen kasuetan moldatzen zera eta listo. Bestalde, krisia dagoenean edo arazoak daudenean laguntza behar duzu eta laguntza beti besteengan dago. Alde horretatik, nik uste dut krisiak eragingo dituela taldeetako joera, jarrera kolektiboagoak, babes komunitarioaren behar handiagoa izango dela. Balio aldaketa bat dator. Nik uste dut, orain arte bizi izan dugun kapitalismo basatiaren balioen gainbehera bat ere badagoela. Eta hori krisian gaudela kontutan hartuz gero, jendearen mentalitatea ere aldatuko dela, baina kontuz! Izan daiteke onera edo txarrera ere. Aurreko krisiaren ondorioz sortu zen faxismoa Europan, beraz, gauza hauek ere joan daitezke era batera edo bestera.

Horrelako krisi egoeretan egon daitezke balio sozial onen edapen bat, baina izan daiteke kontrakoa; denok dauzkagu bi aurpegi, eta txanponaren ze aurpegi lantzen den… Orain nik sinetsi nahi nuke baietz. Eta nik uste dut joera horiek sumatzen direla. Beste balio kolektiboen goratze bat dago, momentu honetan, eta azkenean taldearen babes hori, esaterako, etxeen desjabetze prozesu guztietan… eta hori oso ona da. Azkenean babes horrek duen garrantziaz konturatzen gara.

Azkena eta honekin bukatzeko, ze mezu emango zenioke gizarteari jarduera hauetan parte hartzeko, bultzatzeko?

Ba lehen esan duguna. Azkenean norberak planteatu behar du bere bizitzarekin zer egin nahi duen, eta ikusten baldin badu bere bizitzan balio hauek landu behar dituela, nik uste dut, horrelako ekimenetan parte hartzea dela. Egon daitekeen bererik onena, hobeto bizitzeko eta asko ikasteko, nik uste dut, bi gauza horiek direla. Askotan GKEen inguruan badago joera bat, hau da “ematera noa ni”. Daukadan esperientzia aldetik emandakoa baino askoz gehiago jaso dut, beti. Azkenean gehiago dela zuk irabazten duzuna ematen duzunaren baino. Nik beti inpresio hori atera dut pasa naizen leku guztietatik. Eta iruditzen zait alde horretatik modu egoistenean pentsatuta ere, onuragarria dela.